Halal pada
dasarnya bersumberkan syariah Islam. Dengan demikian sebarang bentuk
konsultasi, kursus dan khidmat nasihat halal
tidak sewajarnya dikomersilkan dengan sewenang-wenangnya oleh mana-mana pihak
bertujuan mengaut keuntungan. Perkara ini
berlaku kepada mana-mana pihak
yang tidak terlatih dalam bidang syariah dan pensijilan halal. Permintaan
terhadap khidmat perundingan dalam pengurusan halal yang tinggi di kalangan
pengusaha industri halal menyebabkan wujudnya ruang bagi pihak ketiga untuk menawarkan
perkhidmatan halal kepada pihak industri dengan mengenakan sejumlah bayaran
yang tinggi. Pihak ketiga ini ada yang melabelkan mereka sebagai perunding
halal dan penasihat syariah sedangkan mereka langsung tidak terlatih dalam
bidang syariah dan pensijilan halal, atau sekurang-sekurangnya mempunyai
kelulusan dalam pengajian Islam. Malahan
terdapat sesetengah syarikat yang sanggup menghabiskan modal puluhan ribu
ringgit untuk mendapat khidmat nasihat halal yang boleh membantu
dalam proses mendapatkan pensijilan halal tanpa mengira kelayakan dan
latarbelakang pihak tersebut. Ironinya keadaan ini sering berlaku kepada
syarikat-syarikat bukan bumiputera kerana keterbatasan pengetahuan mengenai
soal halal dan haram.
Hakikatnya apa
yang telah disyaratkan dalam Manual Pensijilan Halal dan standard Halal
Malaysia yang dikeluarkan oleh pihak JAKIM adalah mewajibkan pihak pengusaha
dan industri halal untuk mewujudkan jawatankuasa halal dan melantik eksekutif
halal yang berkelayakan sesuai dengan latarbelakang pendidikan. Ianya merupakan
mekanisme dalaman bagi meningkatkan tahap kualiti dan jaminan halal melalui pengurusan
halal di peringkat dalaman selaras dengan kehendak syariah selain daripada audit dan penguatkuasaan yang
dijalankan oleh pihak berkuasa seperti JAKIM dan JAIN. Perlantikan pegawai
halal/eksekutif halal ini mestilah terdiri daripada mereka yang berkelayakan
dan mempunyai latarbelakang pendidikan Islam atau syariah serta mempunyai rekod
latihan berkaitan industri halal seperti kursus eksekutif halal. Dalam erti
kata yang lain, urusan halal ini perlulah diserahkan kepada yang ahli atau individu
yang telah diperakui kelayakannya bertepatan
dengat semangat tuntutan APD yang jelas meyatakan perkataan halal yang merujuk
kepada hukum syarak dan undang-undang islam melalui 4 mazhab fiqah yang
diiktiraf dalam melaksanakan akta tersebut. Adalah mustahil tuntutan akta ini
boleh dipertanggungjawabkan dengan tepat kepada eksekutif halal yang di luar
dari bidang tersebut terutamanya kilang yang dimiliki oleh bukan islam. Namun
yang demikian, industri tidak peka mengenai keperluan tersebut dan meletakkan
perlantikan eksekutif halal sebagai satu syarat yang sekadar perlu ada sahaja
tanpa mengira kelayakan dan latar belakang pendidikan yang tepat. Susulan itu,
PEHMA secara rambang telah menjalankan soal selidik kepada pihak pengusaha
halal dan mendapati kegiatan penawaran khidmat halal telah berleluasa sekian
lama. Apa yang dirisaukan ialah penawaran perkhidmatan halal ini dijalankan oleh individu-individu yang tidak diketahui
latarbelakangnya sehigga boleh dipertikaikan. Fenomena ini membimbangkan
masyakarat kerana ianya boleh menjejaskan reputasi Negara dalam pembangunan
industri halal Negara dan sekaligus menghancurkan integrti syariah dalam
pasaran dan penggunaan barangan halal. Sekiranya langkah-langkah pengawalan
terhadap kegiatan-kegiatan tersebut tidak dilaksanakan dikhuatiri akhirnya akan
mendatangkan kerugian kepada semua pihak termasukl pihak industri dan Negara.
Dalam persoalan
ini, pihak syarikat pengeluar haruslah mencontohi sektor perbankan Islam yang berjaya mewujudkan
Majlis penasihat syariah atau pegawai syariahsebagai mekanisme penentuan halal
terhadap produk-produk yang ditawarkan. Perlantikan penasihat syariah atau
aksekutif halal mestilah terdiri daripada mereka yang berlatarbelakang pendidikan
yang bersesuaian dengan bidang yang diceburi. Mereka yang dilantik terdiri
daripada individu yang berkaliber untuk menjawab segala
permasalahan-permasalahan yang diutarakan berdasarkan syarak, fatwa semasa dan
terlatih dalam industri halal.
Sehubungan itu,
satu initiatif telah diambil melalui penubuhan Persatuan Profesion Eksekutif Halal
Malaysia (PEHMA). Ianya di asaskan oleh skumpulan eksekutif halal yang terlatih
pada 2008. Mereka terdiri dari kalangan tenaga pakar yang berada
institusi-institusi Islam, universiti dan juga syarikat-syarikat pengeluar barangan
halal di Malaysia. Tujuannya ialah untuk menjadi sebuah badan yang menjaga
kebajikan dan mengawal kegiatan profesion ini supaya berada di landasan yang
betul dan berintegriti. Sebilangan besar eksekutif halal yang berdaftar dengan
PEHMA sememangnya telah mempunyai kelayakan pengajian Islam dari universiti
tempatan dan luar negara dan terlatih secara khusus berkaitan pensijilan halal.
Sehingga kini kebanyakan mereka
merupakan pegawai halal atau panel syariah yang dilantik oleh pihak industri halal
sepenuh masa. Malangnya hari ini yang pihak industri mengambil mudah dalam soal
perlantikan eksekutif halal atau panel syariah tanpa mengira kelayakan yang
sepatutnya berdasarkan semangat dan keperluan
Akta Halal APD 2011 yang menyebut
secara jelas tentang prinsip syariah, mazhab dan fatwa. Pengurusan halal dalam industri adalah sebagai
profesion yang dianggap mempunyai tahap profesionalisme yang tersendiri dan memikul
tanggungjawab yang besar dalam menjaga kepatuhan syarak. Eksekutif halal atau panasihat syariah ini
perlu didaftarkan dibawah satu badan yang khusus sepertimana PEHMA dan disokong
oleh satu perundangan berkaitannya. Fungsinya ialah menjadi sebuah badan
tunggal yang mengawal segala kegiatan mereka termasuklah mengambil tindakan
kepada mana-mana ahli yang melakukan kesalahan. Manakala mereka yang tidak
layak adalah juga boleh diambil tindakan dan boleh dianggap suatu penipuan. Pihak
PEHMA juga mengharapkan agar pihak kerajaan dapat memberikan perhatian yang
serius akan perkara ini. Dengan wujudnya mekanisme ini, sebarang spekulasi atau
manipulasi yang wujud seperti keldai halal dan sebagainya dapat diatasi. Seterusnya mampu untuk memperkasakan profesion
ini ke satu tahap yang lebih tinggi sebagai nilai tambah terhadap kualiti dan
jaminan halal dalam industri hari ini.
Walaubagaimanapun,
pihak kami menggesa kepada mana-mana eksekutif halal atau panel syariah yang
telah dilantik oleh pihak pengusaha dan industri adalah sebaiknya untuk membuat
pendaftran dengan PEHMA bagi tujuan penyelarasan dan pengawalan. Pihak kami
boleh dihubungi dengan melayari laman web http://www.halalexecutive.org.my/ Pihak pengusaha dan industri juga diingiatkan untuk menyelidiki terlebih dahulu
latarbelakang dan kelayakan seseorang sebelum membuat sebarang perlantikan
eksekutif halal mahupun panel syariah. Begitu juga dalam mendapat khidmat
perundingan halal.
Ahmad Faizal Abdul Razak
Setiausaha Agung